ABD’de İlk Nitrojen İnfazı: BM, İşkenceye Varan Bir Uygulama Olarak Değerlendirdi

ABD’nin güneyindeki Alabama eyaleti ülkenin ilk nitrojen gazıyla infazını gerçekleştirirken, Birleşmiş Milletler bunu “işkenceye varan” bir uygulama olarak değerlendirdi. Eyalet Başsavcısı Steve Marshall, Kenneth Eugene Smith’in 25 Ocak günü yerel saatle 20:25’te öldüğünü açıkladı.  

Açıklaması sırasında Marshall şunları söyledi: “Adalet yerini buldu. Kenneth Smith 35 yıldan uzun bir süre önce işlediği iğrenç suçtan dolayı bu gece idam edildi.”  

58 yaşındaki Smith, 1988 yılında kiralık katil olarak bir rahibin karısını ücret karşılığında öldürmekten suçlu bulunduktan sonra otuz yılı aşkın bir süre önce idama mahkum edilmişti. Alabama, Atmore’daki Holman Hapishanesinde nitrojen tüpüne bağlı bir maske kullanılarak oksijensiz bırakılarak nitrojenle infaz edildi.  

Yerel haber sitesi “El Com”, medya tanıklarına dayanarak, mahkumun “iki ila dört dakika arasında değişen bir süre boyunca kıvranmaya ve çırpınmaya başladığını, ardından yaklaşık beş dakika boyunca nefes nefese kaldığını” bildirdi.  

Cezaevi Hizmetleri Komiseri John Hamm, Smith’in “nefesini mümkün olduğunca uzun süre tutuyor” gibi göründüğünü, ancak nefes almanın yanı sıra “istemsiz bir hareketin” de kaydedildiğini söyledi.  

Nitrojen gazıyla idam işkence anlamına geliyor  

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, infazın bu şekilde gerçekleştirilmesinden derin üzüntü duyduğunu dile getirdi. Yaptığı açıklamada, “Bu yeni ve denenmemiş nitrojen gazıyla idam tekniği, işkence, zalimane ve insanlık dışı muamele veya aşağılayıcı muamele anlamına gelebilir” ifadesini kullandı.   

Ölüm Cezası Bilgi Merkezi İcra Direktörü Robin Maher, bunun “denenmemiş ve kanıtlanmamış bir infaz yöntemi” olduğunu söyledi. AFP’ye konuşan Maher, “bildiğimiz kadarıyla bu yöntem ne Amerika Birleşik Devletleri’nde ne de dünyada hiç kimseyi infaz etmek için kullanılmadı” dedi.  

Nitrojen gazıyla idam uygulaması ‘geriye doğru bir adım’  

Smith, Kasım 2022’de cezaevi yetkililerinin zehirli iğne için damar yollarını belirleyememeleri üzerine başarısız bir infaz girişiminden kurtulmuştu.  

Amerikan CBS televizyonunun yerel servisine göre Smith idamından önce “Alabama bu gece insanlığı bir adım geriye götürdü” dedikten sonra devamla, “Sevgi, barış ve ışıkla ayrılıyorum. Sizi seviyorum. Desteğiniz için teşekkür ederim. Hepinizi seviyorum.” sözlerini kullanmıştı.  

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki son zehirli gaz infazı, cinayetten hüküm giymiş bir kişinin hidrojen siyanür ile infaz edildiği 1999 yılında gerçekleşmişti. 2023 yılında Amerika Birleşik Devletleri genelinde tümü zehirli iğneyle olmak üzere 24 infaz gerçekleştirildi.  

Alabama, Oklahoma ve Mississippi nitrojen ile infaz uygulamasını onayladı   

Alabama eyaleti, Oklahoma ve Mississippi ile birlikte nitrojen infazının bir infaz yöntemi olarak kullanılmasını onaylayan üç ABD eyaletinden biri. Nitrojen gazıyla infaz fikri ABD’de ilk kez 2014 yılında Oklahoma Temsilcisi Mike Christian tarafından ortaya atılmıştı. Ancak fikir babası Oklahoma’da ceza hukuku profesörü olan Michael Copeland’dı.  

Bu infaz yöntemini Birleşmiş Milletler’e şikayet eden bir grup akademisyenden biri olan Georgia’daki Emory Üniversitesi’nden anestezi uzmanı Joel Zivot, “nitrojen soluyarak infazın sessiz, acısız bir ölüme yol açacağına dair hiçbir kanıt yok” yorumunda bulundu.  

Zivot, Scientific American sitesine yaptığı açıklamada, nitrojenin insanların soluduğu havanın yüzde 78’ini oluşturan inert bir gaz olduğunu ve bu nedenle oksijenle birlikte solunduğunda genellikle herhangi bir zarara yol açmadan vücuda girdiğini belirtti. Zivot, bir kişinin saf nitrojen soluduğunda, vücut organlarının, işlevlerinin devamı için gerekli oksijenden mahrum kaldıkları için bir süre sonra kademeli olarak zarar görmeye başladığını ve böylece kalbi durduktan sonra dakikalar içinde öldüğünü sözlerine ekledi.  

Nitrojen ile infaz “acımasız ve olağanüstü bir ceza”  

Amerika Birleşik Devletleri’nde nitrojen hiçbir zaman insanları infazı için kullanılmamış olsa da, bazen hayvanları itlaf etmek için kullanılıyor.  

Ancak Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi, Amerikan Veterinerler Birliği’nin bile büyük hayvanların bu şekilde itlaf edilmeden önce uyuşturulmasını tavsiye ettiğini belirtiyor.  

Nitrojen gazıyla infazı da içeren Alabama yasaları ise infazdan önce bir hükümlünün uyuşturulmasını gerekli kılmıyor.  

İdam cezasına karşı olan Avrupa Birliği’nin bir sözcüsü 27 ülkeden oluşan bloğun infazdan “derin üzüntü” duyduğunu söyledi. Sözcü yaptığı açıklamada şunları ekledi: “Önde gelen uzmanlara göre bu yöntem özellikle acımasız ve olağanüstü bir ceza.”  

Ancak Alabama eyaleti bu yöntemi savunarak “belki de şimdiye kadar kullanılan en insancıl infaz yöntemi” olduğunu belirtti.  

Kenneth Eugene Smith, 1988 yılında ortağı John Parker ile birlikte Elizabeth Sennett’i, kocasından aldıkları 1000’er dolar para karşılığı öldürmekten suçlu bulunmuştu. Parker 2010 yılında zehirli iğne ile idam edildi, karısının öldürülmesini ayarlayan Charles Sennett ise cinayetten bir hafta sonra intihar etti.  

İnfazın ardından gazetecilere konuşan merhumun oğlu Mike Sennett, “bugün burada yaşanan hiçbir şey annemi geri getirmeyecek” dedi.  

ABD Yüksek Mahkemesi ise Mike Smith’in infazların durdurulması için yaptığı temyiz başvurusunu reddetti.  

Kısa bir süre önce yapılan bir Gallup anketi, Amerikalıların yüzde 53’ünün cinayetten hüküm giyen biri için idam cezasını desteklediğini ortaya koydu. Bu oran 1972’den bu yana en düşük seviye. 23 ABD eyaleti idam cezasını kaldırırken, Arizona, California, Ohio, Oregon, Pennsylvania ve Tennessee olmak üzere altı eyaletin valisi de idam cezasını askıya aldı.