Moritanya-Mali Gerilimi: Diplomatik İlişkiler ve Sınır Çatışmaları

Mali’de bulunan Rus Wagner milislerinin 12 Nisan’da bazı şahısları takip ederken iki Moritanya köyüne girerek ateş açması sonucunda bölgede gerginlik hakim olmuştu. 

Başkent Nuakşot, ikili ilişkilerin kesilmesine dair tehditler eşliğinde Malililerin girişine kısıtlama getirdi. Buna cevap olarak yüzlerce Moritanyalının Mali’ye girişi engellendi.   

Tansiyonun düşmesi için karşılıklı heyet ziyaretleri  

Dışişleri ve İşbirliği Bakanı Abdullah Diop ile Sadi Camara’nın da bulunduğu üst düzey bir Mali heyeti, Moritanya Hükümeti ile görüşüp son gelişmeleri ele almak üzere Nuakşot’a ulaştı.  

Bakanlar heyeti, geçici Mali Cumhurbaşkanı Assimi Goita’nın yazılı mesajını Moritanya Hükümeti’ne ulaştırdı. Söz konusu mesajda iki kardeş ülke ve halk arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi vurgulanıyor. Muhammed Veled Gazvani’nin Afrika Birliği Başkanlığı’na gelmesiyle birlikte ülke liderlerinin ulusal ve bölgesel meselelerde müzakereye devam etmeleri gerektiği demesajda değinilen konulardan.  

Öte yandan geçici Mali Cumhurbaşkanı Assimi Goita, 20 Nisan’da Moritanyalı bir heyeti karşıladı. Heyet, Moritanya Başkanı Muhammed Veled Gaznavi’nin, mevkidaşına yazdığı cevap niteliğindeki bir mesaj ile geldi. 

Afrika Uzmanı Yazar ve Gazeteci Sultan Eban’a göre Moritanya ile Mali arasındaki ilişkiler, tarafların iddia ettiğinin aksine bir gerileme içerisinde.  

Eban, söz konusu iddiasının gerekçelerini, X’te paylaştığı bir gönderide sıraladı. Moritanya’nın, Albay Assimi Goita ile arkadaşlarının cunta yönetimini tanımaması ve Moritanya Başkanı’nın, Mali’nin vizyonundan uzak, darbe lideri Albay Assimi’yi rahatsız eden Fransız karşıtı açıklamaları bu gerekçelerden bazıları. 

Mali, 2020 yılında sivil Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar’ın devrilmesinden bu yana Albay Assimi Goita liderliğindeki askeri cunta tarafından yönetiliyor.  

Eban ayrıca Moritanya Başkanı’nın Mali heyetine, sınırların ihlal edilip Moritanya köylerine girilmesini şiddetle reddettiklerini ve bu olaya duydukları öfkeyi ilettiğini belirtti.   

Sınırdaki askeri hareketlilik 

Moritanya ve Mali arasında uzunluğu 2237 km’ye varan kara sınırı, bölgedeki en uzun sınır hatlarından sayılıyor. Sınırın büyük kısmı ise çöl topraklarından oluşuyor.  

İki devletin sınırı boyunca Mağrip El Kaidesi ve Azavad Hareketi gibi “aşırı” ve “bölücü” olarak nitelenen örgütler faaliyet gösteriyor.  

Son dönemde iki ülke arasındaki sınır boyunca Mali Ordusu ile silahlı gruplar arasındaki çatışmaların yoğunluk kazanması sebebiyle bir sınır ihlali bekleniyordu.  

Söz konusu sınır ihlali ise bir ilk değil. Daha önce de hem Wagner güçleri hem de Mali Ordusu’nun sınır ihlalleri olmuş ve Moritanyalı sivillerden bazıları yaralanırken diğerleri hayatını kaybetmişti.  

Rus nüfuzunun artışı  

Mali, on yılı aşkın bir süredir komşuları Burkina Faso ile Nijer gibi, aralarında El Kaide ve IŞİD müttefiki örgütlerin de yer aldığı cihatçı gruplarla savaşıyor.   

Son yıllarda askeri cuntaların yönetimi ele geçirdiği üç ülke, Fransız kuvvetlerini sınır dışı ederek güvenlik desteği için Rus paralı askerlerine yöneldi.  

2021’de gerçekleşen darbe sonrası Mali’ye giren Rus paralı askerleri, şiddet eylemlerinin artmasına sebep olmuştu.  

Nisan ayının ilk haftalarında Mali, Nijerya ve Burkina Faso’da hakim olan askeri cuntalar, sahil bölgesindeki radikal grupların şiddet faaliyetlerine karşı ortak bir emniyet gücü oluşturduklarını duyurmuşlardı.  

Söz konusu ortak emniyet gücünden önce askeri cuntalar, politikalarının uyuşmadığı bölge ülkeleri ve Batılı ülkelerden uzaklaşarak güvenlik desteği almak için Rusya’ya yaklaşmıştı.  

Denge politikası  

Cunta liderleri, seçilmiş hükümetleri devirdikten sonra bölgedeki isyan hareketlerini bitireceklerini vadetmişti. Ancak çatışma analistlerine göre cunta hakimiyetindeki bölgede şiddet hareketleri artarak devam ediyor. 

Moritanya, endişe verici senaryolardan kaçınmak için komşu ülkelerdeki Rus varlığı ile tansiyonu artırmamaya çalışıyor. Son sınır krizinden sonra Mali ile hızlıca iletişim kurulması da bu politikadan kaynaklanıyor.  

Son kriz öncesindeki süreçte Mali yönetimindeki askeri cunta, seçim vaatlerini yerine getirememesi sebebiyle komşu ülkelerin uyguladığı ambargoyu hafifletmek için Moritanya ile sıkı ilişkiler kurmayı hedefliyordu.