Mısır Ekonomisinde Derinleşen Kriz: Enflasyon Hızla Yükseliyor

Mısır’da altın ve dolar kuru, ülkedeki döviz krizinin yüksek taleple daha da kötüleşmesi nedeniyle son dönemde ateşlendi. Dolar kuru paralel piyasada (karaborsa) 55 cüneyhten 70 cüneyhe sıçradı. Daha önce dolar kuru bankalarda 31 cüneyh iken paralel piyasada 60 cüneyhti. Altın (8 gram 21 ayar) ise 25.400 cüneyhten 27.300 cüneyhe yükselerek %7,5 arttı.  

Kayıt dışı piyasada döviz kuru artışı, döviz borçları olan tüccarlar ve ithalatçıların artan talebiyle karşı karşıya kalan bir döviz arzı sıkıntısıyla birlikte, yurtdışındaki Mısırlılardan gelen transferlerin azalması ve İsrail’in Gazze’deki savaşının etkileri nedeniyle turizm gelirlerinde ve Süveyş Kanalı gelirlerinde belirgin bir düşüşe yol açtı. 

Ayrıca 24 ayar külçe altının gram fiyatı, son artıştan önce 3620 cüneyh iken 3900 cüneyhe yükseldi. Mısır piyasalarında en çok işlem gören 21 ayar altının fiyatı 3410 cüneyhe, 18 ayar altının fiyatı 2930 cüneyhe çıkarken, işçilik fiyatı da gram başına 70 ila 180 cüneyh arasında değişiyor.  

Amerikan Üniversitesi Alternatif Politika Çözümleri Merkezi tarafından yapılan bir araştırma, Mısırlıların Ocak-Eylül 2023 döneminde yaklaşık 46,4 ton altın satın aldığını, 2022’nin aynı döneminde bu rakamın 38,5 ton olduğunu, 2021-2023 döneminde altın fiyatı %220 artmasına rağmen talepte %20,5’lik bir artış yaşandığını, en çok tercih edilen 21 ayar altının ortalama gram fiyatının 807 cüneyhten 2570 cüneyhe yükseldiğini kaydetti.   

Kredi notu düşüyor: Mısır, Lübnan’ın izinde  

Moody’s uluslararası kredi derecelendirme kuruluşunun Mısır’ın gelecek görünümünü “durağan”dan “negatif”e düşürmesi, ekonomide yaşanan krizlerin acilen çözülmesini uman yatırımcılar arasında ve piyasalarda kafa karışıklığına yol açtı. Bu krizler cüneyhin değerinde ürkütücü bir bozulmaya, döviz sıkıntısı yaşayan piyasada dolar ve altın spekülasyonlarının artmasına, sanayi ve üretim sektörlerinin ayakta durmakta zorlanmasına, döviz piyasalarının bölünmesine, faiz ve enflasyon oranlarını yükselmesine, idari yolsuzluk oranlarının artmasına neden oluyor.  

Moody’s, 18 Ocak’ta yaptığı açıklamada, “makroekonomik ve döviz kurunu yeniden dengelemenin zorluğu nedeniyle Mısır’ın kredi pozisyonunda devam eden zayıflık riskinin arttığını” ifade ederek Mısır’ın hazine bonosu ihraç görünümünü Caa1’e düşürdü.  

Moody’s, 2019 yılında Lübnan’ın notunu da Caa1 olarak değerlendirmişti. Bu yılın ilk ayında 2024 yılı için Mısır’a da aynı notu vererek çarpıcı bir tezat oluşturdu.  

Not indiriminin Mısır’ın ekonomik performansına ilişkin olumsuz raporlarla aynı döneme denk gelmesi döviz piyasasında spekülasyonları körüklerken, paralel piyasada cüneyh keskin bir düşüş yaşadı ve bu sırada dolar kuru 61 cüneyhi aşarken, bankalarda 31 cüneyhin altında bir seviyede sabit kaldı.  

Bankalar nakit çekme limitlerini düşürüyor   

Mısır’ın en büyük devlet bankası olan National Bank of Egypt (NBE) 18 Ocak’ta yaptığı açıklamada, kredi kartlarıyla Mısır dışından nakit çekme ve satın alma işlemlerinde aylık üst limitleri düşürdüğünü ve bankanın “Classic” kart için Mısır dışından satın alma işlemlerinde üst limitleri yaklaşık 115 dolara, nakit çekme işlemlerini ise yaklaşık 25 dolara düşürme kararı aldığını duyurdu.  

Hükümet stratejik malların fiyatlarını kontrol edemiyor  

Mısır hükümeti tarafından son dönemde stratejik emtia olarak belirlenen yemeklik yağ, pirinç, şeker, fasulye, makarna, süt ve beyaz peynir gibi malların ve gıda ürünlerinin fiyatları, karaborsadaki dolar kurunun yaklaşık 53 cüneyhten 60 cüneyhe yükselmesi nedeniyle yüksek üretim maliyetleri ve enflasyon karşısında önemli bir artışa tanık oldu.  

Mısır hükümeti, üretim girdilerinin fiyatlarındaki değişiklikler karşısında fiyatlarını aylık olarak gözden geçirmeleri konusunda fabrika sahipleriyle anlaştıktan sonra, vatandaşların yaşamlarını etkiledikleri için bu temel gıda ürünlerine gösterge niteliğinde bir fiyat belirlemeye karar verdi. Ancak hükümet, bu ürünlerin stratejik ürünler olarak kabul edilmesi kararının üzerinden yaklaşık bir ay geçmesine rağmen şu ana kadar bu fiyatları açıklamadı.  

Şu anda bir şişe yemeklik ayçiçek yağının (1,6 litre) satış fiyatı ortalama 132 cüneyhten (yaklaşık 4,3 dolar) 165 cüneyhe çıkarak %25’lik bir artış gösterirken, mısır yağı (1,6 litre) 148 cüneyhten 185 cüneyhe, ayçiçek yağı (2,2 litre) 175 cüneyhten 220 cüneyhe ve mısır yağı (2,2 litre) 200 cüneyhten 250 cüneyhe yükseldi.  

Paketlenmiş beyaz pirincin satış fiyatı da %21 artışla kilogram başına ortalama 33 cüneyhten 40 cüneyhe, Duha, Sohagi ve Rihana gibi lüks türlerde ise 45 cüneyhe yükselirken, birkaç gün önce 28-29 cüneyh arasında fiyatlandırılan dökme pirincin kilogram fiyatı 35 cüneyh oldu.  

Paketlenmiş beyaz şekerin satış fiyatı ise %12,5 artışla kilogram başına ortalama 40 cüneyhten 45 cüneyhe, paketlenmiş kuru fasulye %15 artışla kilogram başına 45 cüneyhten 51,5 cüneyhe, makarna %14 artışla kilogram başına 38 cüneyhten 43,5 cüneyhe, paketli sütün litresi %7,5 artışla 39,5 cüneyhten 42,5 cüneyhe ve beyaz peynir %10 artışla kilogram başına 145 cüneyhten 160 cüneyhe çıktı.  

Mısır’da enflasyon oranı %40,3’e yükseldi  

Mısır Merkezi İstatistik Kurumu’nun (CAPMAS) son verileri, 2022’nin aynı ayında %15, bu yılın Ağustos ayında %39,7 ve Temmuz ayında %38,2 olan yıllık tüketici fiyatları enflasyon oranının Eylül 2023’te %40,3’e yükseldiğini, Ağustos 2023’te %71,9 olan gıda fiyatları enflasyon oranının ise Eylül ayında %74,5 olarak kaydedildiğini gösterdi.  

Mısır, Haziran ayı sonunda yaklaşık 164,7 milyar dolara ulaşan yüksek dış borçtan muzdarip. Uluslararası Para Fonu’na (IMF) olan 4,89 milyar dolar borç da dahil olmak üzere 2024 yılında yaklaşık 42,26 milyar dolar dış borç ödemesini planlamak zorunda.