Çad'da Cumhurbaşkanı Adaylarının Adaylığı Feshedildi: Seçimler Nereye Gidiyor?

Orta Afrika ülkesi Çad, şubat ayında önemli bir muhalefet liderinin öldürülmesinin ardından iç karışıklıklara sahne oluyor.  Bu karışıklıklar arasında 6 Mayıs'ta başkanlık seçimlerinin yapılması da gündemde.  

24 Mart Pazar günü Çad Anayasa Konseyi, bu yıl uzun süredir beklenen cumhurbaşkanlığı seçimleri için aralarında geçici Cumhurbaşkanı Mahamat IdrissDeby ve yeni atanan Başbakan Succes Masra'nın da bulunduğu 10 adayı onayladı.  

Anayasa Konseyi, aralarında iktidardaki askeri konseyin iki ana muhalifi Nassour İbrahim Koursami ve RakhisAhmat Salih'in de bulunduğu diğer on başkan adayının adalığını feshetti.  

Seçimler için adaylıkları onaylamakla görevli konsey, adaylığını iptal ettiği küçük partilere üye 8 aday ile muhaliflerden  Koursami  ve Salih için belge usulsüzlüklerini gerekçe gösterdi.  

Rejimi sağlamlaştıracak bir adım mı?  

Çad'da yaklaşan seçimler, Mali, Burkina Faso ve Nijer'deki askeri darbeler ve Çad'daki "hükümetdarbesi”nin ardından Sahel bölgesinde yapılacak ilk seçim olacak. Seçimlerin iyi geçmesi halinde ise Çad, Sahel'de üç yıllık geçiş döneminin ardından sivil yönetime dönen ilk ülke olacak. 

Uzun süredir iktidarda olan isyancılarla girdiği çatışmalarda babasının öldürülmesi üzerine 2021 yılında iktidara geçen General Mahamat Idriss Deby, daha önce seçimler için 18 ayı aşmayan bir geçiş dönemi sözü vermişti.  

Ancak Deby, daha sonra seçimleri 2024'e kadar erteleyen ve kendisinin cumhurbaşkanlığına aday olmasına izin veren kararlar aldı. Ayrıcaçıkan protestoları, güvenlik güçleri tarafından şiddetle bastırdı. 

Başkanlık seçimlerinden aylar önce, Deby’ninkuzeni Sınır Tanımayan Sosyalist Parti (PSF) lideri Yahya Dilu'nun öldürülmesinin ardından ülkede tansiyon yükselmişti. Ayrıca Deby’nin amcası Salih Deby, Yahya Dilu'nun başkanlığını yaptığı PSF’ye katıldıktan sonra tutuklanmıştı. 

Dilu’nun partisi ise Deby’yi ve orduyu, başbakanlık seçimlerine katılmasını engellemek için kuzenine suikast düzenlemekle suçladı.  

Sözde çoğulcu demokrasi

Son dönemde yaşananlar, 1990 yılında darbeyle iktidara gelen ve otuz yıl iktidarda kalan eski Cumhurbaşkanı Idriss Deby'nin totaliter yönetimine dayanıyor.  

Son üç yılda, özellikle Idriss Deby'nin ölümünden sonra, iktidardaki Zaghawa kabilesi içinde taraflar arasındaki çatışmalar arttı. Idriss Deby'nin hükümdarlığı sırasında dışlanan kabileler ise, birçok isyancı grup için itici bir güç haline geldi.  

Mayıs 2024'te yapılması planlanan seçim yarışında, aralarında cumhurbaşkanı ve başbakanın da bulunduğu on aday belirlendi. Ancak eski bir muhalefet lideri olan Deby, muhalefet tarafından kendi lehine sonuçlanacak seçimleri çoğulcuymuş gibi gösterdiği için kınanıyor.  

Çad'daki ana muhalefet gruplarından biri olan "Siyasi Aktörler İstişare Grubu" tarafından aday gösterilen Nasır İbrahim Koursami ise "hükümetin sandıkta inandırıcı bir muhalefetle karşılaşmak istemediğini" belirtti. Konseyin "yalnızca cumhurbaşkanlığı seçimi sırasında askeri konseye eşlik edecek adayların listesini onayladığını" da sözlerine ekledi. 

AFP'nin sorusu üzerine adının açıklanmasını istemeyen bir Anayasa Konseyi üyesi, "Konsey, anayasa ve seçim kanunu hükümlerini sıkı bir şekilde uyguladı, bu nedenle konseyi tarafgirlikle suçlanamayız" ifadesine yer verdi.

Boykot çağrısı   

Çad'ın en önde gelen muhalefet platformlarından biri olan Wakit Tamma, "iktidar ailesinin diktatörlüğünü" sürdürmeyi amaçlayan "maskaralığı" eleştirerek cumhurbaşkanlığı seçimlerinin boykot edilmesi çağrısında bulundu. 

Muhalefet ayrıca, Birleşmiş Milletler’e göre dünyanın en az gelişmiş ikinci ülkesi olarak sınıflandırılan ülkedeki “Deby hanedanlığını” kınadı.