Katar Neden Hamas ile İsrail Arasında Başarılı Bir Arabulucu Olarak Öne Çıkıyor?

Hem Batılı hükümetler hem de Filistinli direniş hareketi Hamas ile iyi ilişkileri nedeniyle Katar, İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye yönelik sürdürdüğü saldırılar sırasında müzakere çabalarında kilit bir rol oynuyor. 

Katar’ın diplomatik ekipleri Gazze’deki savaşın tamamen durmasına yol açabilecek uzun vadeli bir ateşkes için bir çerçeve anlaşması imzalamanın son aşamasındalar. 

Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman es-Sani 30 Ocak’ta Washington’da yaptığı açıklamada Gazze’deki çatışmaların durdurulması ve rehinelerin serbest bırakılması için Hamas’a bir teklif sunulacağını duyurdu ve geçen ay Paris’te sona eren görüşmelerde “iyi bir ilerleme” kaydedildiğini, önümüzdeki günlerde rehinelerin iadesi ve kuşatma altındaki bölgede savaşın sona erdirilmesi amacıyla anlaşmanın detaylarını incelemek üzere dolaylı müzakerelere başlamayı umduklarını söyledi. 

Katar 10 yıldan uzun bir süredir Hamas’a ev sahipliği yapıyor  

Doğalgaz bakımından zengin bir ülke olan Katar, 2006’da iktidara geldiğinden bu yana Filistinli Hamas hareketiyle ilişkilerini geliştirdi ve Suriye devriminin bir sonucu olarak Suriye’deki ofislerini terk etmesinin ardından 2012’den bu yana Hamas’a ev sahipliği yapıyor. 

Katar Emiri, ülkesinin Hamas’ın siyasi ofisine ev sahipliği yapmasının, Batı’ya ve Amerika’ya güvenmeyen ancak Katar hükümetinin siyasi iradesine güvenen hareketle bir diyalog kanalı açmak için ABD’nin talebi üzerine gerçekleştiğini ifade etti. 

Katar’ın adı, siyasal İslam hareketleriyle iletişimde öne çıktı ve Taliban ile ABD arasında yabancı askerlerin Afganistan’dan nihai olarak çekilmesine yol açan bir ateşkes sağlanmasında başarılı oldu. 

Katar’ın son Gazze savaşındaki çabaları 

Katar’ın 22 Kasım’da İsrail ile Hamas arasında insani ateşkes anlaşmasına varılmasını sağlayan aktif diplomatik çabaları, bölgedeki siyasi ve insani çözümde oynadığı rolün kritik önemini ortaya koydu. 

Katar’ın çabalarının, İsrail kara harekâtı başlamadan önce bir esir takası anlaşması yapmaya yakın olduğunu ve anlaşma başarısız olsa da ateşkes sağlanması ve tutukluların serbest bırakılması için arabuluculuk çabalarının devam ettiğini belirtmek gerek. Bu da Doha’nın arabuluculuk rolüyle bölgedeki gerilimin azaltılmasında önemli bir oyuncu olduğunu gösteriyor. 

Katar’ın Gazze ateşkesini yenileme çabaları 

Müzakere dosyasını yöneten Katar Dışişleri Bakanlığı Devlet Bakanı Mohammed bin Abdulaziz Al-Khulaifi, Katar’ın Gazze’deki arabuluculuğunun sona ermediğini vurgulayarak, bu krizin etkilerini hafifletmeye katkıda bulunacak yeni bir anlaşmaya varılması umuduyla Hamas ve İsrail ile çalıştıklarını belirtti. 

Katar Devleti’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi ise yaptığı açıklamada ayrıca, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere on sekiz binden fazla sivilin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık iki milyon kişinin zorla yerinden edilmesine ve uluslararası yasaları ve ilgili BM Güvenlik Konseyi ve BM Genel Kurul kararlarını açıkça ihlal ederek sivilleri yaşam araçlarından mahrum bırakmak, sivil unsurları hedef almak ve gazetecileri öldürmenin yanı sıra uluslararası tesisleri ve Gazze’nin Yeniden İnşası için Katar Komitesi’nin merkezini hedef almak gibi ihlallere neden olan İsrail saldırısını kınadıklarını yineledi.  

Aruri suikastının müzakereler üzerindeki etkisi ve Katar’ın esir takasında karşılaştığı zorluklar 

İbranice yayın yapan Walla sitesindeki haberlere göre Katar başbakanı İsrailli ve Amerikalı tutukluların ailelerine, Hamas’ın siyasi büro şefi yardımcısı Salih el-Aruri’nin öldürülmesinin Gazze Şeridi’nde daha fazla tutuklunun serbest bırakılması için yürütülen müzakereleri zorlaştırdığını söyledi. Bu durum Katar’ın Hamas ile İsrail arasında arabuluculuk yapma ve yeni bir anlaşma sağlama çabalarında karşılaştığı zorlukları gösteriyor. 

Katar’ın Gazze’deki savaşı durdurmaya yönelik tutumları, Hamas üzerinde “yeterince baskı yapmadığı” gerekçesiyle İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu tarafından kamuoyu önünde eleştirilmesine yol açtı. Netanyahu Katar’da Hamas’ın siyasi temsilciliğinin açılmasını da eleştirdi. 

İbranice Walla sitesine göre, İsrail Başbakanını kızdıran şey, Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman es-Sani’nin Gazze’de kaçırılan İsrail askerlerinin ailelerine, Hamas’ın siyasi büro başkan yardımcısı Salih el-Aruri’nin öldürülmesinin ardından tırmanan son gerilimin müzakereleri daha da zorlaştırdığını ve Beyrut’ta yaşananlar nedeniyle Hamas’la konuşmanın zor olduğunu söylemesiydi. 

Aileler daha önce yeni bir anlaşmaya varma çabalarının bir parçası olarak Hamas ve İsrail ile temaslarda bulunan Katar’ın müzakere ekibine başkanlık eden Katar Dışişleri Bakanı Mohammed bin Abdulaziz Al-Khulaifi ile bir araya gelmişti. 

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu savaşın başından bu yana, özellikle de İsrail’deki TV Kanal 12 tarafından yayımlanan ve Netanyahu’nun Katar’ı Hamas’ı finanse etmekle suçladığı ve arabuluculuk rolünün “sorunlu” olduğunu söylediği ses kaydından sonra Katar’a defalarca kez sert çıkışlarda bulundu. 

Ayrıca İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Katar’ı Hamas’ın 7 Ekim’de Yahudi devletinin güneyinde gerçekleştirdiği saldırıdan “sorumlu” olmakla suçladı. Smotrich, “Katar terörizmi destekleyen ve finanse eden bir ülkedir” dedi.