Türkiye-Arap Ekonomik İlişkileri: Büyüyen Yatırımlar, Güçlenen İş birliği

Türkiye ile Arap ülkeleri arasındaki ekonomik ilişkiler son dönemde önemli bir büyümeye tanık olmuştur. Artan büyümeyle birlikte pek çok sektöre yönelik doğrudan ve dolaylı Arap yatırımları Türkiye’ye akmaya başlamış, bu da Türkiye ekonomisinin büyümesine net bir katkıda bulunmuştur.   

2023 yılı ortalarına kadar Arap ülkelerinden Türkiye’ye yapılan doğrudan yatırımların hacmi yaklaşık 16,2 milyar dolar iken, Türkiye’deki toplam doğrudan yabancı yatırımın yaklaşık %7’si gerçekleşmiştir. Türkiye’nin Arap ülkelerindeki yatırımları ise 2,1 milyar dolara yükselmiştir. Bu da Türkiye’nin yurtdışındaki toplam yatırımlarının %4,2’sini oluşturmaktadır.   

Türkiye'deki Körfez yatırımlarının hacmi 

Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye’de en fazla yatırıma sahip Arap ülkelerinin başında ve dünyada 13. sırada yer almaktadır. 2023 ortalarına kadar BAE yatırımlarının hacmi yaklaşık 5,3 milyar dolar veya Türkiye’deki toplam yabancı yatırımların yaklaşık %3’ünü aşmış durumdadır. Halihazırda Türkiye’de sanayi, teknoloji, gayrimenkul ve lojistik gibi çeşitli sektörlerde yaklaşık 600 BAE şirketi faaliyet göstermektedir.   

Katar’ın, 2023 yılı ortalarına kadar Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının hacmi yaklaşık 3,1 milyar dolar olarak gerçekleşirken, Türkiye’deki yatırım hacmi bakımından Arap dünyasında ikinci; dünyada ise 17. sırada yer almıştır. Katar’ın yatırımları Türkiye’deki toplam yatırımların %1,7’sini oluşturmakta ve 222 Katarlı şirket Türkiye’de geniş sektörlerde faaliyet göstermektedir.   

Suudi Arabistan’ın, 2023 yılı ortalarına kadar Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının hacmi 2 milyar doların üzerine çıkarak Türkiye’deki toplam yabancı yatırımların %1’ini aşmıştır. 

Türkiye’deki yatırım hacmi açısından dünya genelinde 18. sırada yer alan Suudi Arabistan’ın, gayrimenkul, sanayi, enerji, gıda, teknoloji, taşımacılık, ulaşım gibi birçok farklı sektörde faaliyet gösteren Türkiye merkezli 1431 şirketi bulunmaktadır.   

Kuveyt’in, 2023 ortalarına kadar Türkiye’deki doğrudan yatırımlarının hacmi yaklaşık 2 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, bu da toplam yabancı yatırımların yaklaşık %1’ini oluşturmuştur. Kuveyt, finans, gayrimenkul, ticaret ve sanayi gibi çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren 447 Kuveytli şirketin Türkiye’deki faaliyetleri sonucu Türkiye’ye en çok doğrudan yatırım getiren Arap ülkelerinden biri konumundadır.   

Türkiye'ye yatırım yapan diğer Arap ülkeleri  

Lübnan, Türkiye’de 1,3 milyar dolarlık yatırım yapmıştır ve 765 Lübnanlı şirket Türkiye’de faaliyet göstermektedir. Bahreyn 82 şirket ile 542 milyon dolar, Ürdün 1411 şirket ile 314 milyon dolar ve Libya 1216 şirket ile 99 milyon dolar yatırım yaparak Türkiye’de yer alırken Suriye 14 milyon dolar yatırım yapmış, Türkiye’deki Suriyeli şirket sayısı 14.361’e çıkarak Türkiye’de en fazla şirkete sahip Arap ülkesi olmuştur. Irak’ın 12 milyon dolar yatırımı ve 3.376 şirketi bulunurken, Mısır’ın da 9 milyon dolar yatırımı ve 1.603 şirketi faaliyetlerini sürdürmektedir.   

Türkiye Menkul Kıymetler Borsası’na yatırım  

2020 yılı Kasım ayında Katar Yatırım Otoritesi (QIA), 200 milyon ABD dolarlık bir satış anlaşmasıyla Borsa İstanbul’un %10’unu satın almıştır. Söz konusu anlaşma, Katar’ın Türkiye’deki dolaylı yatırımlarının payını artırma çabaları ve Türkiye’nin yabancı yatırım çekme arzusunun bir parçası olarak Katar Yatırım Otoritesi ile Türkiye Varlık Fonu arasında imzalanan bir mutabakat zaptı çerçevesinde gündeme gelmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanı Sayın Ömer Bolat yaptığı açıklamada, Katar’ın Türkiye’deki yatırımlarının 20 milyar doları aştığını ifade etmiştir.   

Türkiye'de Arap yatırımlarını teşvik anlaşmaları  

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Temmuz 2023’te Birleşik Arap Emirlikleri’ne yaptığı resmi ziyaret sırasında, Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında, yenilenebilir enerji başta olmak üzere birden fazla sektörde Türkiye’de yatırım yapılmasına ilişkin 50,7 milyar dolar değerinde 13 anlaşma imzalanmış, bu yatırım paketinin 27 milyar dolarlık bölümünün yenilenebilir enerji sektörüne yapılacak yatırımları içermesi öngörülmüştür.   

Yine Temmuz 2023’te Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Burak Dağlıoğlu ile Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid Al-Falih tarafından, Türkiye ile Suudi Arabistan arasında doğrudan yatırımın teşvik edilmesi alanında iş birliği için bir mutabakat zaptı imzalanmıştır.