Türkiye'den Dünya Liderliğine Yükselen Uluslararası Öğrenciler

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Fethi Gedikli geçtiğimiz haftalarda sosyal medyada ilginç bir paylaşımda bulundu; 1937 tarihli bir habere göre İstanbul Üniversitesi’nde 200’den fazla uluslararası öğrenci bulunuyor ve sadece diş hekimliği fakültesinin son sınıftaki altmış öğrenciden elli beşini Bulgar öğrenciler oluşturuyor. Paylaşılan haberde Bulgarlar dışında Almanya’dan, Brezilya’dan, Polonya’dan, Afganistan’dan öğrenciler bulunuyor.1 Bu dikkat çekici örnek, farklı sebeplerle döneme has olabilir. Fakat Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan ve üniversiteleri yaygınlaştığından beri farklı ülkelerden tekil ya da toplu olarak öğrenciler üniversitelerde okuyup memleketlerine dönüyorlar. 

Ülkenin ilk planlı öğrenci hareketi ise 1990’lı yıllarda Büyük Öğrenci Projesi adı ile Sovyetler birliğinin dağılması sonrasında kurulan Türki Cumhuriyetlerden Türkiye’ye getirilen öğrenciler ile başladı. 2010’lu yıllarda ise Türkiye’deki uluslararası öğrenci sayıları öncesinde benzeri görülmemiş rakamlara ulaştı. Bugün, “bu öğrencilerin bize ne faydası var” sorusu daha da fazla dillendirilmeye başlandı.  

Uluslararası öğrenciler şu an mülteci düşmanlığı, farklı milletlere dair önyargılar, ülkeler arası eşitsizlik, ekonomik sıkıntılar, adam kayırmacılık gibi gündemlerin arasında sıkışmış bir görüntü arz ediyor. Konuyu bu suni gündemlerden sıyırıp esas faydalarına bakmak ise ancak çıktılarına odaklanmak ile mümkün. Bunun bir yolu Türkiye’den mezun olan ve ülkelerinde yükselen mezunları ele almaktan geçiyor.  

Görece eski bir örnek olsa da Libyalı Muhammed El-Manguş’un kariyeri ve Türkiye-Libya ilişkilerine katkıları, bir öğrencinin yetişmesinin nasıl sonuçları olabileceğini gösteren güzel örneklerden bir tanesi. 1964 yılında İTÜ’den mezun olan Manguş Libya’ya döndüğünde İskan Bakanı olarak görev yapmış ve bu dönemde pek çok Türk İnşaat şirketinin Libya’da ihale almasına zemin hazırlamış. Kaddafi hükümetlerinde çeşitli görevlerde bulunan Manguş 1997-2001 yılları arasında da Başbakanlık görevinde bulunmuş. Hayatının son demlerinde rahatsızlandığında da “beni Türk hekimlerine emanet edin” sözünü düstur edinen Manguş 2016 yılında İstanbul’da vefat etmiş ve Bakırköy’de defnedilmiştir.2 

Mevcut örneklere geçecek olursak akla ilk gelen isim Zanzibar’ın devlet başkanı Hüseyin Ali Mwinyi’dir. 1985-1991 yılları arasında Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okuyan Mwinyi 2014-2020 yılları arasında Tanzanya’da Savunma bakanlığı yaptıktan sonra 2020 yılında Zanzibar devlet başkanı olmuştur. Bir diğer önemli örnek mevcut Somali Savunma Bakanı Abdülkadir Muhammed Nur’dur. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olan Nur Memleketine döndükten sonra uzun süre bürokrasi içinde çalıştıktan sonra 2022 yılında savunma bakanı olmuştur. Türkiye’yi ikinci evi olarak gördüğünü dile getiren Muhammed Nur’un yaptığı ilk resmi ziyaret de Türkiye’ye olmuştur.3 Güncel örneklerden bir tanesi bir önceki Bosna Hersek Ankara Büyükelçisi Adis Alagiç’tir. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mezunu olan Alagiç 2022 yılında büyükelçi olarak tekrar Ankara’ya gelmiştir. Görevi esnasında Alagiç iki ülke arası ilişkilere önemli katkılar sağlamıştır.  

Öne çıkan bu gibi örneklerin yanında sahaya inildiğinde uluslararası öğrencilerin etkisi ile Türkiye’nin her yerinden dünyanın her yerine adım adım artan ticari faaliyetlerde, yerel ekonomilerin globalleşmesi, farklı ülkelerde güvenilir ortaklar bulmanın kolaylaşması gibi etkisi büyük sonuçlar ile karşılaşılmaktadır. 

2012 yılından bu yana Türkiye Burslarının idaresini üstlenen YTB de bu etkinin farkında olarak geçtiğimiz yıllarda Türkiye Mezunlar Platformu’nu hayata geçirdi. Bu platform Türkiye bursları öncesindeki öğrenciler de dahil olmak üzere Türkiye’den mezun olan bütün uluslararası öğrencileri tespit ederek bir noktada birleştirmeyi ve ortaklıklar kurabilmelerini hedefliyor. Platformun bu amaçla yaptığı çeşitli faaliyetler mevcut. Bunların başında, öğrencilerin ilgili ülkelerde bir araya gelmelerini teşvik etmek ve dernekleşmelerini sağlamak geliyor. Ayrıca düzenli hale getirilmesi hedeflenen Türkiye Mezunları ödülleri ile, Türkiye’de üniversite okuduktan sonra çeşitli alanlarda öne çıkan isimler ödüllendiriliyor. Bu ödüller ve faaliyetler her yıl mezunları bir araya getirmesi hedeflenen Türkiye Mezunlar Forumu dahilinde paylaşılıyor.