IMF Mısır’ı Ekonomik Felaketten Kurtaracak mı?

20 milyar dolar düzeyinde dolaylı yabancı yatırımların Mısır’dan çıkması ve yüksek ithalat faturası nedeniyle döviz krizi son zamanlarda tırmanarak Mısır’ın 3 milyar dolar kredi için Uluslararası Para Fonu IMF’nin kapısını çalmasına yol açtı. 

Ekim 2022’de IMF, Mısır’a kalıcı olarak serbest döviz kuru politikası benimsemesini zorunlu kılan bir ekonomik reform programı uygulanması şartıyla kredi vermeyi kabul etmiş, kredinin 347 milyon dolar değerindeki ilk dilimi ödenmiş, geri kalan dilimler ise bazı taahhütlerin yerine getirilmemesi nedeniyle askıya alınmıştı. 

Akut kriz  

Mısır para birimi (cüneyh) düşmeye devam ediyor. Serbest piyasada (gayri resmi) dolar kuru 70 cüneyhe çıkarken, resmi bankalardaki dolar kuru hala 30 cüneyh dolaylarında. Bu da ciddi bir finansal krize işaret ediyor.  

Ayrıca Mısır’ın en önemli döviz kaynaklarından biri olan yurt dışındaki Mısırlıların para transferlerinde de düşüş yaşanıyor. Döviz kurlarındaki dalgalanma ve istikrarsızlık yurt dışındaki Mısırlıların para transferlerinden kaçınmalarına neden oluyor. 

Haziran 2023 sonuna kadarki 12 aylık dönemde gurbetçi işçi dövizleri yaklaşık 10 milyar dolar azalarak 22 milyar dolara geriledi.  

IMF, Mısır’dan kalıcı olarak serbest döviz kuruna geçmesini talep ediyor, ancak bu talimatın istenen şekilde uygulanması, kurun yükselmesi, enflasyonun artması ve dolayısıyla hayat pahalılığı krizinin derinleşmesi şeklinde yansıyacak. 

Yetkililer 2022 başından bu yana üç kez ciddi ölçekli devalüasyona yöneldiler, ancak IMF’ye kalıcı olarak serbest döviz kuruna geçiş taahhüdünde bulunmalarına rağmen her defasında sabit kur sistemine geri döndüler. 

Uluslararası Para Fonu ile yenilenen anlaşma  

IvannaVladkova Hollar başkanlığındaki IMF misyon ekibi, Mısır’ın IMF destekli reform programının birinci ve ikinci revizyonlarını tamamlamayı amaçlayan görüşmeler için 17 Ocak - 1 Şubat 2024 tarihleri arasında Kahire’yi ziyaret etti. 

IMF ekibi ve Mısırlı yetkililer, Mısır’ın IMF destekli ekonomik reform programının birinci ve ikinci revizyonlarının birleştirilmesi için uzman düzeyinde anlaşmaya varılması amacıyla ihtiyaç duyulan kapsamlı politika paketi üzerindeki görüşmelerde ilerleme kaydetti. 

Bu amaçla IMF ekibi ve Mısırlı yetkililer programın temel politika unsurları üzerinde anlaşmaya vardılar.Yetkililer, Mısır’ın ekonomik reform programının tüm önemli yönleri üzerinde derhal harekete geçme konusundaki güçlü kararlılıklarını ifade ettiler. 

IMF ekibi, Mısır’ın son krizler nedeniyle büyüyen finansman açığının kapatılmasına yardımcı olmak için IMF ve diğer kalkınma ortaklarından ne kadar ek desteğe ihtiyaç duyulduğunu belirlemek üzere Mısırlı yetkililerle görüşmelere devam edeceğini açıkladı.  

GoldmanSachs Mısır’ın önümüzdeki dört yıl içinde finansman ihtiyacının toplam 25 milyar dolar olacağını öngörüyor. 

GoldmanSachs ekonomisti FaroukSoussa, bu ihtiyaçların önümüzdeki dört yıl içinde yaklaşık 8 milyar dolarlık kümülatif bir dış finansman açığını içerdiğini ve bu finansman açığının 2027’de geri ödenmeden önce 2024’te yaklaşık 4,4 milyar dolara, gelecek yıl 2,3 milyar dolara ve 2026’da 1 milyar dolara ulaşmasının beklendiğini söyledi. 

Finansman ihtiyacı ayrıca Mısır’ın finans sektöründeki net yabancı varlık açığını kapatmak için ihtiyaç duyduğu 17 milyar dolarlık nakit girişini de kapsıyor. 

Göreceli iyileşme  

Ekonomist Alaa Abdulhalim, Mısır’ın IMF’den alacağı finansmanın, özellikle Mısır ekonomisinin son zamanlarda Gazze savaşı ve öncesindeki Koronavirüs salgını ile Ukrayna savaşı nedeniyle yaşadığı krizlerden sonra, işlerin zamanla düzelebileceğine dair bir umut ışığı olduğunu söylüyor.  

Mısır’ın borç yükünün uluslararası destekçilerden ve “Mısır’ın uluslararası dostlarından” gerekli desteği almasını gerektirdiğini, bunun aslında ekonomi için bir kurtarma olduğunu, çünkü Mısır ekonomisinin bu finansmanı iki katına çıkarması gerektiğini, ancak bu sayede Mısır ekonomisi için başarılı bir başlangıç sayılabileceğini belirtti. 

Abdulhalim Fokus+’a verdiği röportajda IMF’nin Mısır’ı finanse etmesinin aynı zamanda Mısır hükümetinin iyi performansının bir kanıtı olarak görülebileceğini ve bu nedenle IMF’nin Mısır hükümetini desteklemeye devam ettiğini, bunun da Mısır sokaklarında moralleri yükselttiğini sözlerine ekledi ve şu anda moral motivasyonun finansal boyuttan daha önemli olduğuna işaret etti. 

Ciddi bir istikrarsızlık yaşayan döviz kuruyla ilgili olarak Abdulhalim, özellikle beklenen dalgalanma ve cüneyhin devalüasyonundan sonra önümüzdeki dönemde göreceli bir istikrar beklediğini belirterek, mevcut krizin 2024 yılında bu kadar şiddetli bir şekilde tekrarlanmayacağını sözlerine ekledi. 

Krizi çözmek için borçlanma yeterli değil  

Fokus+’a konuşan ekonomist Dr. Ahmed Zekrallah, mevcut kredi ve ek finansmanın toplamının 10 milyar dolar olabileceğinden bahsedildiğini, bunun da hükümetin önümüzdeki dönemde borçlarını ödeme kabiliyetini yitirmekte olan Mısır ekonomisinin kötü durumunu örtbas etmeye çalıştığı “geçici bir rahatlama” olarak değerlendirileceğini ifade etti. 

Mevcut finansmanın devletin borç yükünün faiz ve taksitlerinin bir kısmının ödenmesini sağlayabileceğini ve önümüzdeki dönemde Mısır’ın bölgesel müttefiklerinden yeni bir yardım paketinin gelmesine hazırlık olarak ekonominin durumuna ilişkin bir iç güven göstergesi olabileceğini de sözlerine ekledi. 

Bu bağlamda Zekrallah, tüm bu yardımların geçici çözümler teşkil ettiğini vurgulayarak, meselenin hükümetin bu fonları nasıl kullanacağına ve eski projelerini devam ettirmek ya da finansal tasarruf sağlamak için harcama politikasını değiştirmek arasında yapacağı tercihe bağlı olduğuna işaret etti. 

Ekonomi alanında uzman bir gazeteci olan MostafaAbdelsalam da Fokus+ için yaptığı yorumda bu görüşe katılarak Mısır ekonomisinin içinde bulunduğu krizin daha fazla dış borç alarak ve daha fazla kamu varlığı satarak çözülemeyecek kadar derin olduğunu ve kapsamlı bir çözüme ihtiyaç duyduğunu belirtti. 

Çözümün dış borçlanmanın azaltılması, parasal istikrarsızlık ve kur çalkantılarının ele alınması ve ülkenin içinde bulunduğu finansman açığının kapatılmasıyla başlayabileceğini sözlerine ekledi. 

Bankaların döviz varlıklarındaki 27 milyar doları aşan büyük açığa çare bulunması gerektiğine, bu sayede müşterilerin bankacılık sektörüne olan güveninin desteklenebileceğine dikkat çekti.