Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Türkiye’nin kültürel mirasını tanıtma ve sürdürme geleneğini üstlenen bir kurum olarak 2010 yılında kurulmuştur. Başkanlık, yaşayan Türk varlığıyla olan bağları güçlendirmeyi ve Türkiye’nin kültürel ve akademik açıdan küresel boyutunu artırmayı hedeflemektedir. YTB’nin amacı yalnızca diaspora ile sınırlı kalmayarak akraba topluluklarla tarihi ve kültürel bağları yeniden canlandırma çabalarını da içerir. Eğitimden kültür ve diplomasiye kadar geniş bir alanda faaliyet gösteren YTB, Türkiye'nin yumuşak gücünü etkili bir şekilde kullanmasını sağlamaktadır.

YTB’nin temel hedeflerinden biri, Türk topluluklarının kimliklerini ve kültürel değerlerini korumaktır. Türkiye ile bu topluluklar arasında karşılıklı bir bağ kurarak, hem bireyler hem de toplumlar düzeyinde sürdürülebilir ilişkiler geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu hedefe ulaşmak için eğitim ve burs programları, kültürel etkinlikler, konferanslar ve projeler düzenlenmektedir. Bilhassa uluslararası çapta dikkat çeken Türkiye Bursları, YTB’nin önemli projelerinden biri olup birçok ülkede olumlu etkiler yaratmıştır.

YTB’nin Afrika kıtasına yönelik faaliyetleri

Türkiye’nin uluslararası sahadaki faaliyetlerini artırma politikası son yıllarda Afrika kıtasıyla kurulan iş birlikleri üzerinden somut bir şekilde gözlemlenmektedir. Kıta, genç ve dinamik nüfusu ile büyük bir potansiyele sahip olduğu kadar, Türkiye ile tarihi ve kültürel bağları olan bir coğrafyadır. Bu bağlamda, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Afrika ile ilişkilerde merkezi bir aktör olarak dikkat çekmektedir. 

YTB’nin eğitimi destekleyen projeleri Afrikalı öğrencilerin ilgi göstermesinde en büyük etkenlerden biri olarak görülüyor ve her yıl binlerce üniversite öğrencisi Türkiye’yi tercih ediyor. Türkiye Bursları ile Afrika ülkelerinden gelen başarılı öğrenciler, Türkiye’de lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde eğitim alma fırsatı buluyor. Bu süreçte akademik olduğu kadar kültürel pek çok olanaktan yararlanan gençlerin sonraki süreçte de ilgisi devam ediyor. Türkiye’de eğitim gören Afrikalı öğrenciler ülkelerine döndüklerinde iki ülke arasında birer elçi gibi hareket ediyor ve aradaki bağların güçlenmesine önemli katkılar sağlıyor. Ayrıca şu anda bu öğrenciler ekonomik ve sosyal gelişmelerde de uzun vadeli bir etki yaratıyor.

Bununla birlikte YTB, Afrika Yıllığı adını verdiği projesi ile 2021’den bu yana her yıl kıtanın durumunu farklı konu başlıkları üzerinden değerlendiren ve pek çok akademisyenin kaleme aldığı makalelerden oluşan bir kitap yayımlıyor. Araştırmacıların ele aldığı başlıklar siyasetten spora, kültürden ekonomiye derin bir analizin sonucu olarak; Afrika’nın küresel sistemdeki yerini, kıtanın gerçekleştirdiği atılımları ve barındırdığı zengin kültürel atmosferi kapsamlı bir biçimde ortaya koyuyor. Yalnızca kıtayı konu alan ve farklı perspektiflerin bulunduğu eser, Afrika’ya dair yapılan araştırmaların çeşitlenmesine olanak sağlarken literatüre katkı sunuyor. Konuyu anlamak isteyen her kesim için başvuru kaynağı haline gelen bu yayın özellikle Türkiye’nin Afrika stratejilerine yönelik çalışmaları bulunan araştırmacılar ve politika yapıcılar için değerli bir rehber niteliğinde. 

Kıta ile Türkiye arasında burslar ve akademik yayınlarla kurulan bağlar yine kültürel diplomasi alanında yapılan çalışmalarla geçmişten bugüne devam ediyor. Öğrenci ve akademisyenlerin yanı sıra Afrikalı medya temsilcilerine yönelik eğitim programları, YTB faaliyetlerinin önemli bir parçası olarak samimiyet ve iş birliğini artırmayı hedeflemektedir. Ayrıca Afrikalı gazetecilerin medya alanında Türkiye’den eğitim almak istemesi Türkiye’nin Afrika’daki imajını güçlendirmekle birlikte iletişim kanallarının kullanımı konusunda var olan başarıyı ve potansiyeli de göstermektedir. 

Türkiye-Afrika ilişkilerinde YTB’nin rolü

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, 2010 yılında kurulduğu günden bu yana Türkiye’nin dış politikasında önemli bir yer edinerek Afrika ile olan ilişkilerin güçlendirilmesinde rol oynamıştır. Dolayısıyla sadece Türk diasporasına yönelik projeler değil, Türkiye ile kültürel ve tarihsel bağları olan Afrika halklarıyla derinlemesine ilişkiler kurmayı amaçlayan bir strateji izlemektedir. 

YTB, Afrika ile ilgili faaliyetlerinde uzun vadeli hedeflere odaklanarak, kıtaya katkı sağlayacak projeler geliştirmektedir. Bu projeler, genç liderler ve akademik iş birlikleri aracılığıyla nesillere yatırım yapmayı amaçlamaktadır. Gençlerin dinamizmini desteklemek, Afrika ülkeleriyle daha derin bağların kurulmasının temel yollarından biridir. YTB’nin sağladığı eğitim bursları, genç Afrikalıların kişisel ve mesleki gelişimlerine katkı sağlarken, Türkiye ile olan bağlılıklarını artırmakta ve iki ülke arasında uzun vadeli bir iletişim oluşturmaktadır. Atılan adımlarla yalnızca bir devlet kurumu olmanın ötesine geçerek karşılıklı anlayış ve güven inşa eden önemli bir platform işlevi görmektedir.

YTB’nin Afrika kıtasındaki faaliyetleri mevcut ihtiyaçlara yönelik olmaktan çok uzun vadeli bir vizyonla şekillendirilmektedir. Bu vizyonun ana unsuru Türkiye ve Afrika arasında sürdürülebilir iş birliklerinin yaygınlaşmasıdır. Binlerce Afrikalı Türkiye mezunu YTB’nin en büyük başarılarından biri olarak değerlendirilmektedir çünkü ülkelerinde başlattıkları her türlü kamusal veya ticari girişimin ikili ilişkileri pozitif yönde etkilediği görülmektedir. Kamu diplomasisinin etkin kullanımı sonraki süreçte enerji, tarım, sağlık ve eğitim projeleriyle devam ederek kıtanın ekonomik kalkınmasına doğrudan katkı sağlamakta ve Türkiye’yi burada vazgeçilemez bir aktör haline getirmektedir. 

Akademi ve medya alanındaki faaliyetlerin ise mevcut söylemlerin, eksik veya yanlış bilgilere sebep olan ifade eksikliğinin önüne geçerek kıtaya dair çok yönlü bakış açısı sunduğu yadsınamaz bir gerçektir. Halklar arası ilişkilerde ciddi etkilere sahip bu alanlar elde edilen deneyimleri ve gözlemleri ayrıntılı şekilde açıklayarak bilgi paylaşımı ve görünürlüğü teşvik etmektedir. Başta kültürel değerlerin paylaşımı olmak üzere Afrika’nın sosyal, ekonomik ve siyasi durumunun anlaşılabilmesi yapılan projelerle mümkün hale gelmektedir. 

YTB’nin uyguladığı strateji Türkiye-Afrika ilişkilerinin geleceğinde önemli bir köprü vazifesi görmekte ve küresel ölçekte barış, istikrar ve kalkınma adına katkılar sunmaktadır. Bireye verilen önemin toplumsal düzeyde karşılık bulduğu pek çok çalışmasıyla güçlü ve sürdürülebilir diyaloğun en önemli göstergesini oluşturmakla birlikte yarattığı ifade alanıyla Afrikalı gençler için fırsat niteliğindedir.