Gazze’nin Kadim Tarihinin Canlı Kanıtı: Seyyid Haşim Cami 

Gazze'nin en eski dini yapılarından biri olan Seyyid Haşim Camii, asırlardır şehrin dini ve kültürel kimliğini simgeliyor. Hz. Muhammed'in büyük dedesi Haşim bin Abdulmenaf'ın kabrinin bulunduğu cami, Osmanlı ve Memlük izleri taşıyor. 
Tasaheel Abukmeil
Gazze’nin Kadim Tarihinin Canlı Kanıtı Seyyid Haşim Cami 
28 Mart 2025

Seyyid Haşim Cami, Gazze şehrinin doğusundaki Daraj mahallesinde yer alan, Gazze’nin hem en eski, hem de önemli dini ve tarihi simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.  

İlk olarak Memlükler tarafından inşa edilen cami, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, özellikle de 1850 yılında Sultan I. Abdülmecid tarafından gerçekleştirilen yenileme çalışmaları sırasında tadilattan geçti.  

Cami sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda Gazze’nin yaşadığı dönemler ve olayların canlı bir tanığı olarak, şehrin dini ve kültürel kimliğinin bir sembolüdür.  

Gazze Haşim  

Seyyid Haşim Camii, Gazze tarihiyle çok eski dönemlerden beri bağlantılıdır.  

Hz. Muhammed’in büyük dedesi Haşim bin Abdulmenaf’ın mezarının bulunduğu yere yapılan Seyyid Haşim Cami ve türbe nedeniyle şehir “Gazze Haşim” olarak adlandırılıyor.  

İslam tarihinde önemli bir figür olan Haşim bin Abdulmenaf, Kureyş için yılda iki kez ticaret yolculuğunu başlatan ilk kişiydi ve her yıl Gazze’ye gidip yaz boyunca orada kalıyordu.  

Son yolculuğunda ise orada hayatını kaybetti ve daha sonra caminin bir parçası haline gelen alana gömüldü.  

O zamanda itibaren Gazze halkı kaybettikleri yakınlarını bu civara gömmeye başladı ve burası çağlar boyunca önemli bir dini merkez haline geldi.  

Zamanla mezarlığın çevresi genişledi, ancak Haşim bin Abdimenaf’ın gömüldüğü alan kent sakinleri tarafından türbe olarak bilindi.  

Cami, Osmanlı döneminden önce şimdiki halinden farklıydı. Başlangıçta Memlük tarzında inşa edildi. 1850 yılında ise Osmanlı Sultanı I. Abdülmecid caminin minberini yenileyerek, tasarımına Osmanlı dokunuşları kattı.  

Cami restorasyonunun tarihçesi  

1903 yılında, çökme tehlikesi yaratan ciddi çatlakların ortaya çıkmasının ardından cami kapsamlı bir restorasyon geçirdi. Bu onarımlar sırasında yapının kuzey ve batı revakları eklenerek yapısı güçlendirildi.  

Hicri 1323 yılında da, caminin minaresi hasar gördü ve yeniden inşa edilmesi gerekti.  

Caminin hemen yanına, o zamandan bu yana Cuma namazları ve vaazlar için kullanılan bir başka mescit daha inşa edildi.  

Cami, bünyesinde bir medrese ve büyük bir kütüphane barındırdığından, her zaman önemli bir ilim merkezi oldu.  

Ancak cami, Birinci Dünya Savaşı sırasında ciddi şekilde hasar gördü ve okul da dahil olmak üzere büyük bölümleri yıkıldı.  

Bunun ardından Yüksek İslam Konseyi, 1926’da camiyi restore etti ve ilmi rolünü yeniden canlandırdı.  

Filistin Vakıflar, Din İşleri ve Eski Eserler Bakanlıkları ise 2009 yılında, yeni çatlaklar oluşması üzerine minarenin güçlendirilmesi de dahil olmak üzere bir restorasyon daha gerçekleştirdi.  

Caminin siyasi ve toplumsal rolü  

Seyyid Haşim Cami’nin rolü sadece dini boyutla sınırlı kalmadı, şehrin geçirdiği siyasi ve sosyal değişimlere de tanıklık etti.  

Gazze’deki Müslümanlar için en önemli toplanma ve ibadet merkezlerinden biri olmaya devam eden cami, Cuma namazlarına ve önemli dini etkinliklere ev sahipliği yapıyor ve Filistin’in dört bir yanından ziyaretçi çekiyor.  

Cami, geçtiğimiz yıl Gazze Şeridi’ne yönelik savaş sırasında, İsrail savaş uçaklarının bombalaması sonucu ağır hasar gördü ve yeniden onarım çalışmaları yapıldı.  

Gazzelilerin anısına yapılan cami  

Seyyid Haşim Cami sadece tarihi bir yapı değil, aynı zamanda Gazze’nin kararlılığı ve İslami mirasının bir sembolü olarak kabul ediliyor.  

Şehrin tanık olduğu zorluklara ve çatışmalara rağmen cami, sakinlerinin hafızasında yer etmeye devam ederek, tarihleriyle ve dinleriyle olan bağlarını vurguluyor.  

Gazze’nin ruhunu temsil eden ve kültürel mirasının zenginliğini yansıtan cami bugün, ziyaretçiler ve İslam tarihi meraklıları için en önemli simge yapılardan biri olarak görülüyor.  

Seyyid Haşim Cami, tarihi statüsünün yanı sıra Gazze sakinlerinin dini ve sosyal hayatında da hayati bir rol oynamaya devam ediyor.  

Cami bir ibadet yeri olmanın yanı sıra sosyal bağları güçlendiren dini ve kültürel etkinliklere ev sahipliği yaparak, toplum için bir buluşma yeri olarak kabul ediliyor.  

Seyyid Haşim Cami, İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik son saldırısı sırasında hasar görmesine rağmen, Gazze halkı için güvenli bir sığınak olarak kullanıldı.  

Bu da camiyi, Gazze halkının kararlılığının yanı sıra camilerin Filistin toplumunu desteklemedeki rolünün canlı bir kanıtı haline getirdi.  

Gazze’nin kendi hikayesinin ayrılmaz bir parçası olan cami, çağlar boyunca şehrin ve halkın direncine tanıklık etti.  

Koruma çabaları devam eden cami, mekanın özgünlüğünü ve İslam mirasının ulusun vicdanındaki önemini yansıtan manevi ve kültürel bir dönüm noktası olarak rolünü sürdürüyor.  

Seyyid Haşim Camii, tarihi statüsü ve eşsiz konumu sayesinde, Gazze’nin dini ve kültürel tarihinin önemli bir ayağı olurken, aynı zamanda kadim geçmişi de bugünle birleştiriyor.