Esed Sonrası İlk Parlamento Seçimleri Tamamlandı

Esed sonrası icra edilen ilk Parlamento seçimlerinde, 6 bin delegenin oy kullandığı ve 1574 adayın yarıştığı seçimlerde kazananlar belli oldu. 

Seçim sisteminin nasıl olduğu yönünde soruların çok fazla olması nedeniyle, ilk olarak seçim sistemi kısaca özetlemeye çalışacağım ve ayrıca, Suriye'nin önemli iki ana unsuru olan Türkmen ve Kürt Milletvekillerinin görüşlerini ve geleceğe dair beklentilerini sizlerle paylaşcağım. 

Seçim sistemi nasıl oldu? 

Ülkede halkın sandık başına gidebilmesi için uygun zemin olmadığından ve halen güvenlik sorunlarının devam ediyor olması nedeniyle, seçim sisteminin normalin dışında bir yöntemle uygulanması kararı alındı. 

Bu karar doğrultusunda, 13 Haziran 2025'te 66. Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanarak Yüksek Seçim Komitesi kuruldu. 

Gözden Kaçmasın

Netanyahu Koalisyonu Çöktü: İdam Tasarısı Gündemden Çekildi

Haberi Görüntüle

Alt komitelerin ilanı

11 kişiden oluşan Yüksek Seçim komitesinin, Suriye'deki Hükümet kontrolü altındaki bölgelerde gerçekleştirdiği istişare toplantıları sonrası, 66. Sayılı Kararnamede 150 sandalyeden oluşacak halk meclisi sandalye sayısı, Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan 143 No'lu yeni kararname ile 210'a yükseltildi.

Sandalye sayısının 210'a yükseltilmesi sonrası, alt komiteler kuruldu ve adaylık başvuruları alındı. Seçici kurulların kurulması kararlaştırıldı. 

Ayrıca, parlamento üyeliği adaylık başvurusu yapanlar içerisinde, devrik rejim bağlantılı isimler, devrik rejim destekçileri, terör örgütleri destekçileri, nefret söylemi yayanlar ve ayrılıkçı söylemlerde bulunanların adaylığı kabul edilmeyeceği kararı alınmıştı. 

Seçici kurulların ilanı ve görevi nedir? 

Alt Komitelerin ilanından hemen sonra başvurular alındı ve adaylık başvuruları kabul edilen isimler seçici kurul olarak kabul edildi. Seçici kurula kabul edilen isimler arasından Parlamento üyeleri seçimi yapıldı. Seçici kurul üye sayıları ise İl, bölge ve Parlamento sandalye sayısına göre değişti. 

Örneğin: Halep merkeze ayrılan Parlamento sandalye sayısı 14. Burada, 700 seçici kurul üyesinin bulunduğu Halep'te, en yüksek oy sayısına ulaşan 14 Parlamento üyesi seçimi yapıldı. Yine 150 seçici kurul üyesinin bulunduğu Halep kırsalındaki el-Bab bölgesine ise Parlamento'da 3 sandalye ayrıldı. 150 delegenin kullandıkları oylarla Parlamento'ya 3 Vekil seçildi. 

Parlamento üyeliği süresi kaç yıl? 

Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan kararname de, 66. Sayılı kararnamenin 24. Maddesine göre, kalıcı bir anayasa kabul edilip yeni bir yasama seçimleri yapılıncaya kadar, yasama yetkisini halk meclisinin üstleneceği ve Parlamento görev süresinin yenilemeye açık olarak 30 ay olacağı ilan edilmişti.

Türkmenler kaç vekil kazandı? 

Parlamento Seçimleri Suriye geleceği için önemli olduğu kadar, ülkedeki azınlık etnik ve mezhebi ve dini inançlar için de o kadar önemliydi. Bu nedenle, ülkedeki azınlıkların seçimlere ilgilisi büyüktü. Seçimlerde, 4 Türkmen Parlamentoya katılmaya hak kazandı. 

Bu isimler:

• Tarık Sulo Cevizci / Halep
• Mehid Seyfeddin İsa / Halep
• Samir Karaali / Lazkiye
• Muhammed Bekir / Humus

Yapılan seçimlerde Türkmenler adına adaylık yarışına el Bab bölgesinden giren Dr. Tarık Sülo Cevizci, Parlamento'ya seçilen ilk Türkmen isim oldu. 

146 delegenin oy kullandığı seçimlerde, aldığı 45 oy ile seçimleri 3. Sırada kazanarak ilk Türkmen Vekil olan CEVİZCİ, yaptığı açıklamada "Açıkçası büyük mutluluk ve gurur içerisindeyim, Devrim sonrası yapılan ilk Parlamento seçimlerinde Türkmenler adına Vekil olarak seçilmem hem kendim adına ve hem de milletim adına gurur verici. Bundan sonra önümüzde zorlu bir süreç var, Önümüzdeki Parlamento Ülkemiz için kurucu Parlamento olacak ve burada yeni Suriye'nin inşaasını bu parlamento üzerinden gerçekleştireceğiz. Anayasa'dan başlayarak birçok yasanın, düzenlemelerin ve yönetmenliklerin hazırlanacağı ve yazılacağı bir parlamento olacak. Burada Türkmenlerin sesi olmaya ve Türkmenlerin parlamentodaki nabzı olacağız." dedi. 

İttifaklar ne kadar başarılı oldu? 

Dünya genelinde seçimlerin kazanılmasında her zaman için ittifakların rolü büyük olur. Suriye'deki Parlamento seçimlerinin farklı bir yöntemle yapılmasına rağmen, İttifaklar yine önemli bir rol oynadı ve kazanan isimlerin oy oranlarına yansıdı. 

Seçimlerde Kürt kökenli kaç aday kazandı? 

Parlamento seçimlerinde Hükümet kontrolü altındaki bölgelerde yaşayan Kürtler de Parlamento seçimlerine katılım sağlayarak, Halep'e bağlı Afrin ve Sifire bölgelerinden Parlamento üyeleri çıkarmayı başardılar. 

Afrin'den 3 ve Sifire bölgesinden de bir Vekil çıkarmayı başaran Kürtler, yine Türkmenler gibi 4 Vekil ile Parlamento'ya girmeyi başardılar. 

Kazanan isimler:

• Rengin Muhammed Abdo / Afrin
• Şeyh Said Şeyh İsmail Zade / Afrin
• Muhammed Sido Sido / Afrin
• Ömer Hamdo Garibo 

Milletvekilliğini kazanan Afrin bölgesinin sevilen simalarından Dr. Rengin Abdo ajansımıza özek yaptığı açıklamada:

"Ben Rengin Abdo, bir Suriyeli ve Afrin'li bir Kürt kadını olarak, şehrimin sesini karar mercilerine ulaştırabilmek adına Parlamento’ya seçildiğim çok mutluyum. Vatandaşlık temelinde onurumuzu ve haklarımızı koruyan yeni bir Suriye umuyoruz. Ve ben bu Parlamento’da büyük bir rolüm olduğunun bilincindeyim çünkü, yeni Suriye için sevgi, barış ve kardeşlik tarihinin yazılacağı Parlamentoda halkımızın sesi olacağım." şeklinde konuştu. 

İllere göre sandalye dağılımı

Parlamento üyeliğinde sandalye dağılımında en yüksek sayıyı alan 32 sandalye ile Halep şehri oldu. 

Şam kırsalı 12, Şam 10, Humus 12, Hama 12, Haseke 10, Lazkiye 7, Tarsus 5, Deirezzor 10, Rakka 6, Dera 6, İdlib 12, Süveyda 3 ve Kunaytra 3. 

Adı geçen şehirlerde, SDG ve Hikmet el-Hiciri'ye bağlı güçlerin kontrolünde olan, Haseke, Rakka ve Süveyda'da seçimler güvenlik nedenleriyle yapılmadı. 

Gözler cumhurbaşkanı tarafından seçilecek isimlerde

Yüksek Seçim Komitesi tarafından seçilen isimler belirlenmesi sonrası, Cumhurbaşkanı Ahmed Şara tarafından seçilecek olan, Ülkedeki çeşitliliğin korunması ve seçilme şansı düşük olan farklı etnik guruplar ve inançlara mensup guruplardan seçeceği isimlere çevrildi. 

Suriye'nin çok farklı inançlar ve kültürlere ev sahipliği yapması nedeniyle, bazı gurupların yaşadıkları bölgelerde seçilme şansları çok düşük olduğun için, Suriye parlamentosunda herkesin yer almasını sağlamak adına 70 üyeyi Cumhurbaşkanı Ahmed Şara'nın seçmesi kararlaştırılmıştı. Bu nedenle, parlamentoda sayılarını yetersiz olarak görenler toplumlar, büyük beklenti içerisindeler.

Sonuç

61 yıllık totaliter rejimin baskıcı yönetimi sonrası, ilk kez Suriye'de bir seçim rekabeti yaşandı. Ülkedeki azınlıklar kaygılarını ve gelecek umutlarını ifade etme özgürlüğüne sahip oldu. Ülkenin asli unsurları Türkmenler ve Kürtler, Şara yönetimindeki ilk seçim sınavında 4'er Milletvekili çıkararak parlamentoda yer aldılar. SDG, Suriye Alevi Yüksek İslam Konseyi ve Hikmet el-Hiciri'ye bağlı güçlerin seçimleri reddetmeleri ise, Suriye'nin yeniden inşa sürecine olumsuz etkileri oldu.