Trump ve Selman Görüşmesi: Stratejik Ortaklık Anlaşması İmzalandı

Orta Doğu turu kapsamında ülkeyi ziyaret eden Trump, başkent Riyad'daki Yemame Sarayı'nda Bin Selman ile görüştü. Heyetler arası ve ikili görüşmenin ardından Trump ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi bin Selman, bir dizi anlaşma kapsamında Stratejik Ekonomik Ortaklık Belgesi'ni imzaladı.

Ziyaretin ekonomi boyutu, oldukça iddialı rakamlarla örüldü. Trump yönetimi, Suudi Arabistan’dan 1 trilyon dolarlık yatırım beklentisini açıkça ortaya koyarken; Veliaht Prens Bin Selman ise ABD’ye 600 milyar dolarlık yatırım taahhüdünde bulundu.

ABD ve Suudi Arabistan, Riyad'a son teknoloji askeri ekipman ve hizmetler sağlayacak yaklaşık 142 milyar dolarlık savunma satış anlaşması imzaladı.

Bu bağlamda Riyad’da düzenlenen yatırım forumu dikkat çekiciydi. Elon Musk, Larry Fink ve Sam Altman gibi isimlerin katıldığı forum, görüşmenin yalnızca politik değil, iş dünyası açısından da güçlü bir destekle yürütüldüğünü ortaya koydu.

Görüşmenin savunma boyutu da göz ardı edilemez. Suudi Arabistan’ın askeri kapasitesinin artırılması, ABD’nin bölgedeki silah ihracatı açısından yeni bir ivme anlamına geliyor. Özellikle İran tehdidinin ve Yemen savaşı sonrası değişen denklemlerin gölgesinde, Trump’ın Suudi Arabistan’a verdiği savunma desteği hem ekonomik bir kazanç hem de siyasi bir angajman olarak değerlendiriliyor.

Jeopolitik meselelerde ise İran’ın nükleer programı, Gazze’deki savaş ve Suudi Arabistan-İsrail normalleşmesi gibi konular ön plana çıktı. Trump’ın Gazze'deki kriz bağlamında Katar arabuluculuğuyla bir Amerikalı rehinenin serbest bırakılmasını sağlaması, görüşmenin yalnızca Arap dünyasına değil, Amerikan iç siyasetine yönelik de bir mesaj taşıdığını gösterdi.

Trump neden mor halıda karşılandı?

Trump’ın Suudi Arabistan ziyareti hem sembolik detayları hem de diplomatik yansımalarıyla dikkat çekti. Karşılama töreninde alışılmış kırmızı halının yerine mor renkli bir halının serilmesi, ziyaretin en çok konuşulan unsurlarından biri oldu. 

Suudi Arabistan, 2021 yılında aldığı kararla, devlet törenlerinde ihtişamı ve asaleti temsil eden kırmızı halının yerine mor rengi kullanmaya başlamıştı. Mor rengin, ülkede ilkbaharda açan çiçekleri ve tarihsel olarak zenginliği, gücü ve hayranlığı simgelediği biliniyor.

Elon Musk da toplantıya katıldı

Trump ve Bin Selman'ın imzaladığı anlaşmalar ve mutabakat zabıtlarında adalet, sağlık, uzay, gümrük ve hava taşımacılığı gibi alanları kapsıyor.

Elon Musk'ın da yer aldığı toplantıda, SpaceX'in Orta Doğu'da yeni projeler başlatabileceği ve Suudi Arabistan'ın Mars kolonisi çalışmalarına destek verebileceği konuşuldu.

Anlaşmalarda, ABD ve Suudi Arabistan savunma bakanlıkları arasında yapılan, Suudi Arabistan ordusunun geliştirilmesi ve modernizasyonu konusunda imzalanan mutabakat ile enerji ve savunma sektörlerinde de bir dizi anlaşma bulunuyor.

Trump, Veliaht Prens Selman ile yaptığı görüşme sırasında "Elon Musk'ın vizyoner liderliği, ABD'nin uzay yarışındaki liderliğini pekiştirecek. Suudi Arabistan'la bu alandaki iş birliğimiz, tüm dünyaya güçlü bir mesaj olacak." dedi.

Toplantıda, uzay alanındaki iş birliğinin yanı sıra ABD merkezli Tesla'nın Orta Doğu'da elektrikli araç üretimi ve batarya teknolojileri üzerine yatırım yapabileceği belirtildi. Ayrıca, Suudi Arabistan'ın enerji dönüşüm planları kapsamında Tesla'nın güneş enerjisi projelerinin de yer alacağı öne sürüldü.

İkram edilen kahveyi içmedi

Trump’a görüşme sırasında ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Riyad Vali Yardımcısı Muhammed bin Abdulrahman bin Abdülaziz de eşlik etti. Toplantı başlamadan önce geleneksel ikram olarak sunulan kahveler misafirlere takdim edildi. Prens Muhammed, Rubio ve Vali Yardımcısı ikram edilen kahveleri içerken Trump’ın kahveye yaklaşımı dikkatlerden kaçmadı.

Kendisine sunulan kahveyi uzun süre elinde tutan Trump, bardağı incelemesine rağmen içmedi. Bu durum ilk bakışta bir diplomatik mesafe ya da kültürel fark gibi yorumlansa da aslında arkasında çok daha kişisel bir tercih vardı.

Trump’ın kahveyi reddetmesinin sebebi, yıllardır uyguladığı katı bir yaşam kuralı. ABD’li liderin bu tutumu, ağabeyi Fred Trump Jr.’ın genç yaşta alkol bağımlılığı nedeniyle hayatını kaybetmesinden sonra şekillendi. Newsweek’in 2017 yılında yayımladığı bir habere göre, Trump 1981’de ağabeyini kaybettikten sonra hayatından alkol, sigara ve kafeini tamamen çıkardı.

Trump bu kararını, 2000 yılında kaleme aldığı “The America We Deserve” adlı kitabında da açıkça ifade etti. Kitapta hayatında hiç kahve içmediğini belirten Trump, bu duruşunu yıllar sonra verdiği röportajlarda da tekrar dile getirdi. 2015’te Esquire dergisine konuşan Trump, “Ağabeyim benden 10 yaş büyüktü ve bana her zaman sigaradan ve alkolden uzak durmamı öğütlerdi. Ben de onu dinledim. Bugüne kadar bir bardak bile kahve içmedim” ifadelerini kullanmıştı.

İsrail tedirgin oldu

Trump Riyad’da görüşmelere devam ederken İsrail basının manşetlerine ise endişe hâkim oldu. The Times of Israel, Trump ve Selman’ın Riyad’da yapmasının beklendiği 1 trilyonluk ticaret anlaşmasını yazdı. 

Trump’ın Riyad’da görkemli törenler ve 1 trilyon dolarlık yatırım ihtimaliyle karşılandığını belirten The Times of Israel, Gazze’nin Suudi Arabistan’ın İsrail’le normalleşmesini engellediğini belirtti. İsrail basını, ABD'li yetkililerin perde arkasında, Suudi Arabistan'ın normalleşme görüşmelerinin yeniden başlaması için önkoşullarından biri olan Gazze'de derhal ateşkesi kabul etmesi için İsrail'e sessizce baskı yaptığını aktardı.