Suriye’de Geçiş Dönemi Başladı: Devrimci Meşruiyetten Demokrasiye

Suriye, ülke tarihinin dönüm noktalarından birini temsil eden köklü bir siyasi dönüşüme tanıklık ediyor. 

Suriye’de yeni yönetimin lideri Ahmed Şara’nın geçtiğimiz Çarşamba günü askeri gruplar ve devrimci güçlerle yaptığı toplantıda, 61 yıllık Baas Partisi’nin iktidarına son veren kararlar alındı. 

Şara, başkent Şam’daki Halk Sarayı’nda yapılan “Zafer Konferansı” isimli toplantıda, geçiş döneminin cumhurbaşkanı ilan edildi. 

Önemli kararlar 

Söz konusu toplantıda, Baas Partisi ve ona bağlı tüm komitelerin yanı sıra Esed rejimine bağlı ordu, güvenlik birimleri ve parlamento feshedildi.  

Aynı zamanda, Esed rejimine karşı savaşan grupların da feshedilerek, devlet çatısı altına girmesine karar verildi. 

Ayrıca, bir sonraki aşamanın gerekliliklerini yansıtan yeni bir anayasanın hazırlanması için 2012 tarihli mevcut anayasanın yürürlükten kaldırılması kararlaştırıldı. 

Şara konferans esnasında yaptığı konuşmada, “Allah’ın yardımıyla zinciri kırdık. Eziyet çekenleri özgürleştirdik ve Şam’ın üzerinden zillet ve aşağılık tozlarını attık. Suriye’nin güneşi yeniden doğdu” ifadelerini kullandı. 

Geçiş döneminin Cumhurbaşkanı ayrıca, “Bugün Suriye’nin öncelikleri, iktidar boşluğunu doldurmak, iç barışı korumak, devlet kurumlarını inşa etmek, ekonomik kalkınma altyapısını oluşturmak ve ülkenin uluslararası ve bölgesel prestijini yeniden kazandırmaktır” diye konuştu. 

Devrimci meşruiyet 

Washington’da bulunan Arap Merkezi’nde araştırmacı olan Suriyeli Rıdvan Ziyade, Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından, yeni yönetimin geçiş dönemi için yasal ve anayasal bir çerçeve hazırlamak zorunda kaldığını söyledi. 

Konuya ilişkin Fokus Plus’a konuşan Ziyade, “Diyalog komitesi kurulması veya ulusal konferans düzenlenmesi gibi seçenekler uygulanabilir olmadığından, mevcut koşullar altında mantıklı tercih ‘devrimci meşruiyet’ oldu” dedi. 

Ziyade, geçtiğimiz Kasım ayında Esed rejimine karşı “Saldırganlığı Caydırma” operasyonu başlatan askeri liderliğin bu meşruiyete sahip olduğunu belirtti. 

Bu nedenle, Askeri Operasyonlar İdaresi Sözcüsü Albay Hasan Abdülgani’nin toplantının ardından açıkladığı sonuç bildirisinde  Şara’yı geçiş döneminde Suriye’nin cumhurbaşkanı ilan ettiklerini ve ülkeyi uluslararası platformlarda onun temsil edeceğini duyurduğuna dikkat çekti. 

Suriyeli araştırmacı, bu görevlendirmenin “meşruiyetin askeri liderlikten yeni siyasi otoriteye geçişini” yansıttığını söyledi. 

Ziyade, geçiş dönemlerinde sürenin kısaltılmasının, “devrimci meşruiyetten seçime dayalı demokratik meşruiyete” geçişi sağlamak amacıyla dünyada benimsenen bir yaklaşım olduğunu söyledi. 

Bu çerçevede, Suriye’nin yeni yönetiminin de, geçici bir yasama konseyi kurma kararını duyurarak bu işe başladığının altını çizdi. 

Demokratik Suriye 

Şara’nın geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak ilan edilmesinin zamanlamasına değinen Ziyade, bu kararın geçiş aşamasının gereklilikleri ve karmaşıklığına yanıt olarak alındığını söyledi. 

Bazı tarafların, Şara’nın geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak görevlendirilmesinin ertelenmesinden yana olduğunu belirten Ziyade, yine de hibrid rejimler konusunda uzman bir ABD siyaset bilimcisi, “geçiş sürecinin girdileri, çıktılarını belirler” şeklindeki sözlerini aktardı. 

Ziyade, Suriye’nin bürokratik kurumlar ve hukukun üstünlüğünün olmadığı, savaşın toplumsal ve ekonomik yapıları tahrip ettiği ve milyonlarca Suriyelinin yerinden edildiği uzun yıllar süren bir savaştan çıktığını vurguladı. 

Uluslararası yaptırımlara ek olarak bu faktörlerin, Batı modelinde sorunsuz bir demokratik geçişi zorlaştırdığını dile getiren Ziyade, “Bu da kritik kararların ertelenmesinin kaos ve istikrarsızlığın devam etmesine yol açabileceği anlamına geliyor” diye ekledi. 

Ahmed Şara’nın, medeni statüsünü yeniden kazanan demokratik ve sivil bir Suriye devletine ulaşmak için ortak destek gerektiren geçiş aşamasına liderlik edebilecek ulusal bir figür olduğunu da sözlerine ekledi. 

Suriyeli muhalif gruplar, Esed ailesinin 53 yıllık iktidarına son veren “Saldırganlığı Caydırma” operasyonunu başlattıktan bir hafta sonra 8 Aralık’ta Şam’a girdi. 

Bunun ardından Şara, geçiş dönemi hazırlıklarının bir parçası olarak, Muhammed El Beşir’in geçici bir hükümet kurmakla görevlendirildiğini duyurdu. 

Geçiş hükümetinin, Mart ayına kadar yeni anayasa hazırlanıp onaylanana dek görevde olacağı açıklandı. 

Ancak Şara Aralık ayında yaptığı bir açıklamada, gelinen aşamanın karmaşıklığı göz önünde bulundurulduğunda, ülkede yeni bir anayasanın hazırlanması ve yazılmasının yaklaşık üç yıl sürebileceğini, seçimlerin de yaklaşık 4 yıl sonra düzenlenebileceğini dile getirdi.