Gazze'nin Geleceğine Dair Arap Ülkeleri Arasında Görüş Ayrılıkları Artıyor

Diplomatik kaynaklar, geçen hafta Cuma günü gerçekleşen ve Suudi Arabistan, Mısır, Katar, Ürdün, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn liderlerini bir araya getiren Riyad toplantısının, Gazze'nin geleceği veya bölgedeki krizin çözümüne ilişkin net bir uzlaşıya varılamadığını ortaya koydu. Bu durum, toplantı sonrası katılımcı ülkelerden herhangi bir ortak bildiri veya resmi açıklama yapılmamasına yansıdı.

Kahire ile Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas arasında anlaşmazlıklar belirginleşti. Abbas, ABD Başkanı Donald Trump'ın Filistinlileri Gazze'den göç ettirme planına alternatif olarak gördüğü kendi vizyonu için destek toplamaya çalışıyor. Aynı zamanda Mısır'ın hazırlamakta olduğu teklife de karşı çıkıyor.

Kahire'nin Abbas'ın planına itirazı, planın gerçekçiliğine ilişkin endişelerden kaynaklanıyor. Özellikle BAE başta olmak üzere birçok donör ülkenin Filistin Yönetimi'nin yeniden inşa fonlarını yönetmesi konusunda çekinceleri bulunuyor. Mısırlı diplomatik kaynaklara göre, bu durum Mısır'ın Abbas planına karşı tutumunun temel nedeni.

Gazze'nin geleceği iki plan arasında 

Bu tabloda, Katar ve Kuveyt'in Gazze'nin yeniden inşasında daha büyük mali yükü üstlenmeye en hazır taraflar olduğu görülüyor. Bu durum, son günlerde Katar'dan Gazze'ye giren yardımların artmasıyla da belirginleşti.

Mısır ve BAE'nin Mahmud Abbas'ın planına karşı çıkması üzerine, Abbas Arap desteğini toplamak için diplomatik girişimlerde bulunmaya başladı. Özellikle yaklaşan Kahire Arap Zirvesi'nde kendi vizyonunu desteklemesi için Suudi Arabistan'ı ikna etmeye çalışıyor.

Abbas'ın vizyonu, Filistin Yönetimi'nin işgal altındaki Batı Şeria'daki gibi Gazze Şeridi'nde de görev ve sorumluluklarını üstlenmesini öngörüyor. Bu, Filistin topraklarının birliğini ve Filistin Yönetimi'nin coğrafi, siyasi ve yasal yetkisini vurgulamayı amaçlıyor. Plan, İsrail'in bölgeden tamamen çekilmesini, Kerem Şalom Sınır Kapısı ve Mısır ile sınır oluşturan Refah Sınır Kapısı dahil tüm geçiş noktalarının Filistin Yönetimi'ne devrini içeriyor. Bu geçiş noktaları, 2005 yılı anlaşmasına (İsrail ile Filistin Yönetimi arasındaki Hareket ve Erişim Anlaşması) göre Mısır ve Avrupa Birliği ile işbirliği içinde işletilecek.

Filistin hükümeti, Mısır, Dünya Bankası, BM kuruluşları ve Avrupa Birliği ile istişare ve işbirliği içinde, bölge sakinlerinin Gazze'de kalmasını sağlayan bir yeniden inşa planı hazırladı.

Öte yandan Mısır, alternatif bir vizyon geliştiriyor. Bu plan, Ramallah hükümetinin gözetiminde Gazze'yi yönetmek üzere geçici bağımsız bir komite kurulmasını ve Kahire ile Avrupa Birliği'nin bu komitenin faaliyetlerini denetlemesini içeriyor. Bu, Mısır'ın krize siyasi bir çözüm bulma çabalarının devam ettiğini gösteriyor.

Beklenen Arap Zirvesi 

Olağanüstü Arap Zirvesi'nin, tüm bu farklılıklar ortamında 4 Mart'ta Kahire'de düzenlenmesi bekleniyor. Bu önemli toplantıya rağmen, Arap tarafları arasındaki süregelen anlaşmazlıklar nedeniyle kesin kararların alınmasının zor olabileceği tahmin ediliyor.

Bir Arap diplomatik kaynağına göre zirve, Filistin durumu, Lübnan, Sudan, Suriye ve terörle mücadele olmak üzere beş ana dosyayı tartışacak. Mısır tarafı Filistin meselesi oturumuna başkanlık ederken, Bahreyn diğer konulardaki tartışmaları yönetecek.

Gözlemciler, tüm bu farklılıklar arasında, Arap ülkelerinin anlaşmazlıklarını aşıp Gazze konusunda ortak bir vizyon geliştirme kabiliyetine ilişkin endişelerin devam ettiğini belirtiyor. Siyasi kutuplaşmanın sürmesiyle, Filistin davasını destekleyecek etkili bir Arap konsensüsüne ulaşma olasılığı, daha fazla durgunluğa yol açabilecek bölünmelere bağlı kalıyor.

Mısır planına destek

Arap Siyasi ve Stratejik Çalışmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Muhtar el-Gabaşi, Riyad toplantısından ortak bir bildiri çıkmamasının, toplantının kardeşçe niteliğinden kaynaklandığını söyledi. Herhangi bir bildiri veya açıklamanın diğer tarafların memnuniyetsizliğine yol açabileceği açıktı. Bu nedenle, toplantının dostane bir şekilde gerçekleşmesine özen gösterildi ve Umman Sultanlığı hariç Mısır, Ürdün ve Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleri arasında Gazze'nin geleceği, finansman konuları ve ortak bir genel çerçeve oluşturulması hakkında bölgesel düzeyde veya Körfez İşbirliği Konseyi'nin diğer taraflarla ilişkilerinde herhangi bir sıkıntıya neden olmadan mutabakata varıldı.

Öte yandan, Gazze'deki El-Ezher Üniversitesinde Siyaset Bilimi Profesörü Muhaymır Ebu Saada, yaklaşan Arap Zirvesi'nin ABD Başkanı Donald Trump'ın Filistinlileri Gazze'den Mısır ve Ürdün'e çıkarma planını reddetmesinin beklendiğini belirtti. Ayrıca, Gazze'nin sakinlerini yerinden etmeden yeniden inşasına yönelik Mısır planının geniş destek bulmasının beklendiğini ifade etti.

Ebu Saada, savaş sonrası Gazze'yi kimin yöneteceği ve direniş silahlarının geleceği gibi henüz uzlaşmaya varılamamış bazı konuların olduğunu ve bunların Arap ülkeleri arasında görüş ayrılıklarına neden olduğunu sözlerine ekledi.

Kaynak: El-Arabi El-Cedid