Esed’in Devrilmesinden Sonra Şam’daki İlk Stand-up Gösterisi: Korku Dönemi Sona Erdi

Daha önce geçmeye cesaret edemedikleri kırmızı çizgileri aşan komedyenler, aynı zamanda Şam’daki yeni otoriteye de bir nevi meydan okudu. 

Başkent Şam’da bulunan Zawaya Art Gallery’deki stand-up sahnesine çıkan komedyen Melki Mardini (29), Esed ailesinin yarım yüzyıldan fazla süren iktidarının sona ermesine atıfta bulunarak, “Rejim düştü” dedi. 

İzleyiciler bu sözlerine tepkisiz kalınca Mardini, “Sorun ne? Hala korkuyor musunuz?” diye sordu ve ardından alkış ve kahkahalar yükseldi. 

Mardini, gösterisi sırasında doğaçlama sohbet ettiği bir kişinin psikiyatrist olduğunu öğrenince, “Yeni Suriye’de bir lord!” diyerek, 50 yıllık diktatörlük sırasında ruhlarında derin yaralar açılan Suriyelilerin terapiye koşacak olmasına atıfta bulundu. 

Mardini, gösteri öncesinde AFP’ye verdiği demeçte artık gösterileri güven için yaptıklarını söyleyerek şu ifadeleri kullandı: 

“İki yıldır stand-up yapıyoruz. Bu kadar özgürce konuşabileceğimiz bir günün geleceğini hiç hayal etmemiştik. Esed dışında kimseyi rahatsız etmeden görüşlerimizi dile getirebiliyoruz.” 

Esed’in düşmesinden sonra korkacak bir şey olmadığını ve uzlaşma için bir alan bulabileceklerini söyleyen Mardini, “Bir yetkilinin gelip bize konuşamayacağınızı söylediği 13 veya 14 yıl boyunca bir devrim yaşamadık. Buna alışmaları gerekiyor” dedi. 

Eski rejim döneminde seçimler, karaborsada satılan dolar veya Esed’in adının geçtiği espriler komedyenler için tutuklanma veya daha da kötüsü anlamına gelebiliyordu. 

“Suriye ve histeri” kelimelerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan “Styria” adlı 13 komedyenden oluşan grup iki saat boyunca sahnede yer aldı. 

Komedyenler, tutuklanmaları, zorunlu askerlikten kaçışları, bir zamanlar korkudan “nane” ve “mühliye” gibi isimler taktıkları doları karaborsadan bulmaları gibi eski rejim döneminde yaşadıkları sıkıntılı anları anlattı. 

Suriye özgürlük istiyor 

Duvarları Suriyeli ressamların tablolarıyla süslenmiş galerideki mütevazı sahneye çıkan bir diğer komedyen Rami Cabir ise “Suriye özgürlük istiyor!” dedi. 

Cabir, “Bu, salonda muhaberatın olmadığı ilk gösterimiz” diyerek, korkulan istihbarat ajanlarına atıfta bulundu. 

Genç komedyen daha sonra, Arap Baharı’nın ardından hükümet karşıtı protestoların patlak verdiği ve ardından acımasızca bastırıldığı Mart 2011’de “devrimin başkenti” olarak adlandırılan Humus’ta yaşadıklarını anlattı. 

O dönemde yabancı bir şirketin ticari temsilcisi olarak çalıştığını dile getiren Cabir, Suriye’de kaos çıkarmak için gönderilen bir “ajan” olduğu suçlamasıyla güvenlik güçleri tarafından bir ay boyunca gözaltında tutulduğunu, dövüldüğünü ve kendisine şok tabancasıyla işkence yapıldığını söyledi. 

Cabir, alkışlarla defalarca kesilen performansını “Suriye uydu televizyonunda Beşşar Esed’in düştüğü anları” hatırlatarak tamamladı. 

Onun gibi ülkenin dört bir yanından gelen diğer komedyenler de, onlarca yıldır demir yumruk altında yaşayan Suriyeliler gibi içselleştirdikleri “korkuya” değindi. 

Hüseyin el-Ravi isimli bir başka komedyen, izleyicilere geçmişteki paranoyanın etkisiyle adresini asla kimseye vermediğini anlattı. 

Ravi, devrik lider Esed’e atıfta bulunarak, “Her zaman geri döneceğinden korkuyorum. Ama daha iyi bir Suriye umuyorum, hepimize ait olan bir Suriye” diye ekledi. 

İzleyicilerden esnaf Said el-Yakhchi (32) ise AFP’ya yaptığı açıklamada, ülkede kısa sürede ifade özgürlüğünün geliştiğini belirterek, “Rejim devrilmeden önceki son gösteride kısıtlamalar vardı. Artık hiçbir kısıtlama yok, kimse kimseye hesap vermek zorunda değil. Artık kimseden korkmak yok” dedi. 

Esed’in devrilmesinden sonra artık sessiz kalmak yok 

Kadın komedyen Mary Obaid (23) ise gösterisinde yaşadıklarına ilişkin şunları söyledi: 

“İçimizde tuttuğumuz her şeyi şimdi dışarı boşaltıyoruz, bunu tüm Suriyeliler için yapıyoruz. Herkes kendi deneyimini paylaşıyor. Seyirci sanki her hikaye onların da başına gelmiş gibi tepki veriyor.” 

Şam’da Heyetu Tahrir’uş Şam (HTŞ) liderliğindeki yeni yönetimin iktidara gelmesiyle birlikte, özellikle bireysel özgürlüklerin kısıtlanacağı gibi pek çok konuda endişeler ortaya çıkmaya başladı. 

Sahnede olmadığı zamanlarda diş hekimliği yapan Obaid, ülkenin yeni liderleri hakkında, “Onların ne yapacaklarını bekleyip görüp, daha sonra yargılayacağız. Şu anda özgürlüğümüzü hissediyoruz” diye konuştu. 

Obaid ayrıca, "Bir dönemden diğerine geçiş yaptığımız kritik bir andayız. Artık özgürlük ülkesiyiz ve tüm taleplerimizi ortaya koyabiliriz. Bundan sonra asla korku yok” diye ekledi.